Έμεινε γνωστός ως ο ποιητής της θάλασσας αλλά ο χαρακτηρισμός αυτός δεν αποδίδει πλήρως την πολυσχιδή προσωπικότητα του Νίκου Καββαδία.
Σήμερα συμπληρώνονται 110 χρόνια από τη γέννηση του σπουδαίου ποιητή, πεζογράφου, μεταφραστή και ναυτικού. Ειδικότερα, ο Νίκος Καββαδίας ήρθε στη ζωή στις 11 Ιανουαρίου του 1910, στο Χαρμπίν της Μαντζουρίας. Σε ηλικία τεσσάρων ετών επέστρεψε με τους γονείς του Χαρίλαο και Δωροθέα στην Κεφαλονιά, ενώ μετά από λίγα χρόνια μετακόμισαν στον Πειραιά.
Πρώτος του στόχος ήταν η Ιατρική Σχολή όμως μια αρρώστια του πατέρα του τον αναγκάζει να δουλέψει. Για μερικούς μήνες εργάζεται σε ναυτικό γραφείο, ενώ μετά τον θάνατο του πατέρα του μπαρκάρει ναύτης σε φορτηγό. Κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του αποτυπώνει στο χαρτί εικόνες από τα μέρη που επισκέφθηκε, τη ναυτική ζωή, τις γυναίκες που πέρασαν απ’ την ζωή του.
Με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ο ποιητής φεύγει για την Αλβανία. Μάλιστα, ένα από τα πράγματα που δεν είναι γνωστά για τη ζωή του Καββαδία είναι ότι γύρισε από το αλβανικό μέτωπο με τα πόδια, αφυνατισμένος, ταλαιπωρημένος και γεμάτος ψείρες. Στα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής, παραμένει ξέμπαρκος στην Αθήνα ενώ από το ’44 και μετά συνεχίζει να ταξιδεύει αδιάκοπα τον κόσμο ως ασυρματιστής. Ο θάνατος τον βρήκε ξαφνικά στις 10 Φεβρουαρίου του 1975, από εγκεφαλικό επεισόδιο.
Με αφορμή την επέτειο γέννησης του σημαντικού Έλληνα ποιητή, παρουσιάζουμε πέντε αλήθειες για τη ζωή του που ίσως να μην είναι τόσο γνωστές:
1. Η συνάντηση με τον Σεφέρη
Το 1954 ήταν η πρώτη φορά που ο Καββαδίας συνάντησε τον Γιώργο Σεφέρη, ενώ εργαζόταν σε «ποστάλι» (καράβι μικρών αποστάσεων, επιβατηγό). Ο Σεφέρης επιβιβάστηκε στο καράβι ωστόσο τόσο κατά την τυπική υποδοχή των ταξιδιωτών, όσο και κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, δεν μπήκε καν στη διαδικασία να χαιρετίσει τον Καββαδία. Το γεγονός πίκρανε ιδιαίτερα τον δεύτερο, που θεώρησε ότι η λογοτεχνική γενιά του ’30, στην οποία ανήκε και ο ίδιος, τον υποτιμά.
Παρ’ όλα αυτά ο Γιώργος Σεφέρης αναφέρεται στον Μαραμπού τρεις φορές στα προσωπικά του ημερολόγια, ενώ σύμφωνα με τον δημοσιογράφο Μιχάλη Γελασάκη, που για χρόνια εξερεύνησε τον Καββαδία, “μπορεί να υπήρξαν στιγμές που οι δυο τους απομακρύνθηκαν, όμως αυτά συμβαίνουν μεταξύ φίλων. Εδώ που τα λέμε δεν ήταν και οι ευκολότεροι χαρακτήρες”.
2. Ποιήματα – μαρτυρίες απ’ τη ζωή και τη θάλασσα
Τρεις ποιητικές συλλογές εξέδωσε ο ποιητής Νίκος Καββαδίας και μάλιστα η μια δημοσιεύτηκε μετά τον θάνατο του το 1975. Το όνομα κάθε μιας είχε πολύ ξεχωριστή σημασία για τον ποιητή και μαρτυρά πράγματα για την ψυχοσύνθεσή του.
Η πρώτη, το “Μαραμπού”, κυκλοφόρησε το 1933 σε 245 μόλις αντίτυπα, με δικά του έξοδα. Σε αυτή είναι πολύ φανερή η επιθυμία του να γίνει ναυτικός, καθώς και ο έντονος φόβος του μην το βρει ο θάνατος στη στεριά. Το “Μαραμπού” είναι ένα πουλί, κακός οιωνός για τους ναυτικούς. Είναι όμως και το παρατσούκλι του Καββαδία, το οποίο είχε δώσει ο ίδιος στον εαυτό του.
Η δεύτερη ποιητική απόπειρα, το “Πούσι”, εκδόθηκε το 1947. Μια τελείως διαφορετική συλλογή από το “Μαραμπού”, πολύ πιο εσωτερική, γραμμένη σε α’ πρόσωπο. Πούσι σημαίνει ομίχλη, ομίχλη πυκνή και επικίνδυνη που σκεπάζει τα πάντα και που μπορεί κανείς εύκολα να τη διακρίνει μέσα στην ομώνυμη ποιητική συλλογή.
Το “Τραβέρσο” είναι η τελευταία του ποιητική συλλογή και αποτελεί μια προσωπική συνομιλία με τον εαυτό του και μια βαθιά ενδοσκόπηση με τα πεπραγμένα. Τραβέρσο στη γλώσσα των ναυτικών είναι η αναγκαστική πορεία σε περίπτωση μεγάλης θαλασσοταραχής κόντρα στη διεύθυνση του ανέμου.
3. Η μουσική του Θάνου Μικρούτσικου
Ο Θάνος Μικρούτσικος, ο σπουδαίος μουσικοσυνθέτης μας “επανασύστησε” τον Νίκο Καββαδία. Το 1979 κυκλοφόρησε ο δίσκος-ορόσημο για την ελληνική μουσική “Ο Σταυρός του Νότου”, με 11 ποιήματα του Καββαδία μελοποιημένα από τον Μικρουτσικό.
Ο Θάνος Μικρούτσικος στις συναυλίες του πάντα τον μνημόνευε, ενώ μας έμαθε ότι δεν είναι μόνο ο ποιητής των ναυτικών, αλλά ο ποιητής που μίλησε ανοιχτά για τον πόνο, τη μοναξιά και εξέφρασε με ειλικρίνεια τον εσωτερικό του ψυχισμό.
Μπορεί να μην γνωρίστηκαν ποτέ, αλλά οι δυο τους θα είναι πάντα συνδεδεμένοι με έναν μοναδικό τρόπο.
4. Το κλέψιμο της Αργεντίνας
Σε ένα από τα ταξίδια του στην Αργεντινή, ο Καββαδίας αποφάσισε να επισκεφτεί έναν οίκο ανοχής για να απολαύσει την γυναικεία ύπαρξη. Εκεί γνώρισε μια κοπέλα που του τράβηξε την προσοχή. Η νεαρή είχε ακουμπισμένες ελληνικές εφημερίδες στο γραφείο του δωματίου της. Ο Καββαδίας την ρώτησε αν είναι συμπατριώτες και εκείνη έπεσε πάνω του ικετεύοντας για τη βοήθεια του.
Όπως του εξομολογήθηκε στη Γαλλία, όπου σπούδαζε, είχε γνωρίσει έναν φοιτητή που τάχα την ερωτεύτηκε. Όμως αυτός την εξαπάτησε. Την πήγε στην Αργεντινή, όπου και την πούλησε ως σκλάβα του σεξ.
Ο Καββαδίας τής υποσχέθηκε την βοήθειά του. Από την επόμενη κιόλας μέρα πήγε μαζί με άλλους ναυτικούς και την “έκλεψαν” από τον οίκο ανοχής, παίρνοντας την μαζί τους στα καράβια. Μόλις έφτασαν σε λιμάνι της Ευρώπης της εξασφάλισαν εισιτήρια για να γυρίσει στην Ελλάδα. Το αξιοπερίεργο είναι πως όταν μετά από χρόνια συναντήθηκε τυχαία με τον ποιητή σε ένα σπίτι έκανε πως δεν τον γνώριζε. Όπως φαίνεται, είχε ξεκινήσει μια καινούργια ζωή, κρύβοντας το σκοτεινό της παρελθόν στην Αργεντινή.
5. Η Αριστερά
Ο ποιητής είχε σχέσεις με την Αριστερά, αλλά είχε και πολλούς φίλους αριστερούς. Μέσα από τον φάκελο του Στρατή Τσίρκα στην Ασφάλεια γνωρίζουμε ότι ο Καββαδίας ήταν ένας από τους ανθρώπους που παρακολουθούσαν οι Αρχές και ήταν καταγεγραμμένος ως κομμουνιστής. Στο αρχείο του υπάρχουν κουπόνια του ΚΚΕ και, όπως έχει γραφτεί, για κάποιο χρονικό διάστημα το ’44 διετέλεσε γραμματέας του ΕΑΜ λογοτεχνών.
Η αριστερή του ιδεολογία έχει αποτυπωθεί και στα ποιήματά του «Στον τάφο του επονίτη», «Σπουδαστές», «Αντίσταση», «Αθήνα 1943», «Federico Garcia Lorca», «Guevara» κ.ά. Εκτός από τα ποιήματα, όμως, είναι ενδεικτικά και τα ξεκάθαρα αριστερά περιοδικά που επιλέγει να κάνει δημοσιεύσεις σε καυτές πολιτικές περιόδους (Πρωτοπόροι, Ελεύθερα Γράμματα, Πανσπουδαστική, Θούριος).
